Psy mają panów, koty służbę… czyli zrozumieć zachowania społeczne kotów

Starożytni Egipcjanie wierzyli, że koty są uosobieniem bóstw. W Europie w okresie średniowiecza uważano je z kolei za wcielenie zła i symbol czarownic. Tak czy inaczej, koty od zawsze uważane były za tajemnicze, nieprzystępne stworzenia, a ich mistyczna reputacja przetrwała do dziś.

Koty udomowiono „zaledwie” kilka tysięcy lat temu, w przeciwieństwie do psów, które towarzyszą człowiekowi od ponad 30 000 lat. Inny jest również rodowód społeczny tych zwierząt – psy to stworzenia stadne, żyjące w grupach; koty natomiast wywodzą się od afrykańskiego żbika, jednego z największych samotników w królestwie zwierząt.

Gdy jednak odłożymy na bok historie o mistyczności, tajemniczości i zamiłowaniu kotów do samotności, przekonamy się, że zwierzęta te potrafią nawiązać niezwykle bliską więź ze swoim opiekunem, darząc go prawdziwym, głębokim uczuciem i przywiązaniem. Jednak aby to dostrzec, wpierw trzeba nauczyć się rozumieć sygnały, które daje nam nasz koci przyjaciel.

Łamanie kociej Enigmy

Koty swoim zachowaniem nieustannie próbują nam coś powiedzieć. Ale czy my, ludzie, potrafimy te sygnały właściwie zinterpretować i prawidłowo zrozumieć zachowanie naszych kocich przyjaciół?

Gdy wracasz do domu, kot wita Cię podniesionym ogonem, ociera się o nogi, mruczy. Myślisz pewnie, że cieszy się na Twój widok. Ale czy na pewno?

Podniesiony ogon najprawdopodobniej w rzeczywistości nie jest wyrazem radości, ale sygnałem chęci nawiązania kontaktu. Wyobraź sobie dzikiego kota w wysokiej trawie dżungli. Jego jedynym sposobem na zwrócenie na siebie uwagi i powiedzenie „Hej, tu jestem!” jest właśnie podniesienie ogona.

Ocieranie o nogi też wcale nie musi oznaczać czułości ze strony kota. Najprawdopodobniej zwierzę próbuje zwrócić Twoją uwagę i powiedzieć, że jest głodne. Albo oznacza Cię swoim zapachem, bo „dziwnie” pachniesz po powrocie z pracy do domu. Jego domu.

Zwykle zakładamy również, że kiedy nasze koty mruczą, są szczęśliwe lub przynajmniej dają nam znać, że nas kochają. Badania nad zachowaniem kotów pokazują jednak, że istnieje wiele innych powodów, dla których koty mruczą – może być to na przykład rodzaj narzędzia do samouspokajania lub rodzaj ponaglenia właściciela, gdy czegoś chcą.

Czy wiesz, co jest za to z pewnością największym przejawem miłości ze strony kota? Ugniatanie. Dokładnie tak – gdy Twój podopieczny zaczyna ugniatać Cię jak ciasto na pierogi, oznacza to, że bardzo Cię kocha. Dlaczego tak się dzieje? Wynika to z najwcześniejszych wspomnień zwierzęcia. Kociaki ugniatają w ten sposób matkę, aby pobudzić wypływ mleka podczas karmienia.

Hierarchia społeczna

W świecie kotów istnieje pewna hierarchiczna struktura, a ludzie mają w niej niestety niewiele do powiedzenia. Ale po kolei!

Kotki częściej niż kocury tworzą grupy społeczne i wykazują w nich wyraźną solidarność. Co ważne, ta kotka, która miała miot i wychowuje kocięta, awansuje w hierarchii na przywódczynię stada, zaś te samice, które zostały wysterylizowane, niestety zwykle znajdują się na samym dole stawki.

Inne kryteria obowiązują samców. Kocury swoje miejsce w hierarchii zyskują dzięki zbiorowi niepisanych zasad. Dotyczy to zarówno kotów bezpańskich, jak i tych udomowionych. Samce mogą być bardzo brutalne w ustalaniu i utrzymywaniu pozycji, chociaż kastracja zwykle łagodzi ich temperament. Wśród mieszkających razem samców hierarchię da się zwykle określić obserwując ich zachowanie – kto pierwszy je, kto gdzie śpi i tak dalej.

Więź kota z człowiekiem czy… człowieka z kotem?

Dla psów właściciele są osobnikami „alfa”, liderami stada. Koty natomiast nie widzą w nas ani właścicieli, ani tym bardziej przywódców. Współczesne koty domowe zdają się dostosowywać do naszego otoczenia wyłącznie w zamian za towarzystwo (ale tylko wtedy, kiedy go sobie życzą!), regularne posiłki i ciepłe, wygodne miejsce do spania.

I chociaż ciężko zbadać związek człowieka z kotem w sposób naukowy, badacze udowodnili, że ta relacja jest z pewnością zbawienna dla ludzi – posiadanie kota ma niezwykle pozytywny wpływ na naszą psychikę i zdrowie fizyczne.

Badania wykazały, że właściciele kotów czują się szczęśliwsi, bardziej pewni siebie i stają się mniej nerwowi. Podobno także lepiej śpią, łatwiej im się skupić i rozwiązywać codzienne problemy. Eksperci twierdzą, że koty nas uwrażliwiają i rozwijają instynkt opiekuńczy, a także mają pozytywny wpływ na ogólny stan zdrowia organizmu człowieka.

Może stąd więc ta wiara w niezwykłą kocią moc? Myli się jednak ten, kto sądzi, że kocią tajemnicę da się tak łatwo rozwikłać… Przecież chodzi o koty!